Klimatolozi i meteorolozi predviđaju da bi ovo ljeto moglo biti najtoplije na Zemlji otkada se vrše organizovana i stalna mjerenja temperature vazduha - 1860. godine.

Foto: Ilustracija, Pixabay

Direktor Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju Luka Mitrović za Pobjedu kaže da će Crna Gora po tom pitanju, sa velikom vjerovatnoćom, dijeliti sudbinu planete.

“Prema dostupnom prognostičkom materijalu, ljeto 2020. godine biće toplije od višegodišnjeg prosjeka 1981-2010. godina, sa prosječnom temperaturom višom od tri do pet stepeni, uz veliku vjerovatnoću ostvarenja. Pritom je u sva tri ljetnja mjeseca (jun, jul, avgust) izgledno natprosječno toplo vrijeme, a pozitivno odstupanje od prosjeka moglo bi biti izraženije na kopnu nego na moru, posebno u centralnim i sjevernim djelovima Crne Gore”, kaže Mitrović.

PROCJENE

Takva prognoza poklapa se sa očekivanjima Međuvladinog panela za klimatske promjene da će u Jugoistočnoj Evropi temperatura vazduha do 2030. godine, porasti od 0,5 do 1,3 stepena. I naučnici američke Nacionalne uprave za oke-ane i atmosferu saopštili su da postoji čak 75 odsto šanse da 2020. bude najtoplija godina do sada. Predviđa se i povećanje broja toplotnih talasa.

“Prema podacima Svjetske meteorološke organizacije, posljednjih pet godina su najtoplije u istoriji mjerenja, takođe i posljednja decenija, a 2019. bila je druga najtoplija. Dakle, trend otopljavanja u svijetu se nastavlja. Svaka godina, svako ljeto je toplije od prethodnog. Ovog ljeta u cijeloj Crnoj Gori ne može se isključiti pojava serija toplotnih talasa, tj. niza dana sa temperaturama vazduha koje prelaze 30 stepeni. Rizik od njihove pojave povećava i suša, od janura do juna u mnogim je krajevima zabilježen izrazit deficit padavina”, pojašnjava Mitrović.

U našoj zemlji zabilježen je rekord 2003. godine, kada je u Podgorici tokom 100 dana neprekidno živa u termometru prelazila 30. podiok Celizijusove skale.

“Takođe, važno je navesti da su u julu i avgustu 2007. godine oborene apsolutne vrijednosti maksimalne temperature vazduha na cijeloj teritoriji države. Karakteristična je i 2017. godina, kada je zabilježen niz od dana sa temperaturom od 40 stepeni i više, od 31. jula do 10. avgusta”, ističe Mitrović.

On naglašava da se prognoza toplotnih talasa ne može dati na sezonskoj skali, već tokom ljeta valja pratiti službene vremenske prognoze za kraće razdoblje (nekoliko dana unaprijed, najviše sedam) koje će sadržati upozorenje na vrućinu, odnosno toplotni talas, bude li potrebno. Stoga, dodaje, nije moguće ni predvidjeti da li će ovog ljeta biti oboren rekord iz 2007. godine, kada je 24. avgusta u Podgorici izmjereno čak 44,8 stepeni Celzijusovih.

“Iako prognostički materijal ukazuje da će uz veliku vjerovatnoću ostvarenja ljeto biti ekstremno toplo, pa postoji mogućnost obaranja rekorda, valja znati da se prognoze vremena do pet dana ostvare sa više od 90 procenata, za duže od pet dana 70 odsto, dok je za one koje se odnose na 10 dana i više tačnost oko 50 procenata i manja. Dakle, numerička prognoza vremena je najpouzdanija za period od tri do pet dana. I lokalni faktori (orografija, blizina mora) ljeti mogu biti dominantni za razvoj vremenskih prilika, pasu prognoze za kraća razdoblja pouzdanije. Stoga treba svakodnevno pratiti službene prognoze i informacije u cilju pravovremenog upozorenja na opasne vremenske pojave kao što su jače lokalne nestabilnosti praćene jakim vjetrom, intenzivnim padavinama (grad ili kiša) i grmljavinama ili upozorenja na toplotne talase”, ističe Mitrović.

OSVJEŽENJA

Za kraj saopštava ohrabrujuću informaciju da će tokom ljeta ipak biti osvježenja, mada kratkotrajnih. I ta nestabilnost je, objašnjava, pojava koja karakteriše klimu našeg podneblja a uzrokuje je razlika između temperature planinskih predjela i vodenih površina. Zato je tokom ljeta česta pojava lokalnih nestabilnosti u vidu nepogoda koje mogu ugroziti ljude i nanijeti veliku štetu privredi.

“Natprosječnu toplinu, uglavnom nakratko, mogu prekidati prodori hladnijeg vazduha (npr. usljed prolaza hladnog fronta) uz pad temperature na vrijednosti oko prosjeka ili čak niže od toga. Takvu situaciju imali smo minule sedmice kada je prvi toplotni talas ovog ljeta od sedam dana prekinulo kratkotrajno osvježenje u petak i tokom vikenda”, naglašava Mitrović.

Do 20. jula promjenljivo vrijeme

Do 20. jula u Crnoj Gori u kontinentalnim predjelima, naročito u centralnim i sjevernim planinskim predjelima, očekuje se učestala pojava kratkotrajne kiše sa grmljavinom lokalnog karaktera. Ponedjeljak, utorak (6-7. jul): Na jugu i u centralnim predjelima, djelimićno oblačno sa dužim sunčanim periodima sa umjerenim povremeno i pojačanim sjevernim vjetrom, u popodnevnim satima tek ponegdje moguća je kratkotrajna kiša prvenstveno u planinskom zaleđu Jadrana. Na sjeveru prema centralnim predjelima više oblačnog i promjenljivog vremena, povremeno sa kišom tokom popodneva lokalno i sa grmljavinom. Temperatura u najtoplijim predjelima oko 31-33 stepena.

Od 8. do 11. jula: Pretežno sunčano i toplo u najtoplijim predjelima temperatura oko 34-36 stepeni.

Od 12. do 14. jula: Promjenljivo oblačno u kontinentalnim predjelima povremeno i na Primorju, kiša i grmljavine.

Od 15. do 20. jula: Više sunca, toplo i sparno. U kontinentalnim planinskim predjelima, skoro svakodnevno, dolaziće do pojačanog razvoja oblaka sa uslovima za lokalnu kratkotrajnu kišu sa grmljavinom koji će povremeno zahvatiti i niže kontinentalne predjele i planinsko zaleđe Boke. Temperatura u najtoplijim predjelima oko 35-38 stepeni.

Fino gorivo i opasnost od požara

“Aktuelni meteorološki uslovi i narednih oko 15 dana ne treba da brinu, kada je o šumskim požarima riječ. Ali, situaciju ne treba potcijeniti. Naprotiv. Jun je bio kišovit što je pogodovalo stvaranju visoke travne vegetacije na velikim prostranstvima, kako mi kažemo tzv. finog gorivnog materijala za pojavu i širenje požara. Čest pratilac takvih pojava je snažan vjetar, pa zbog toga sistem treba da bude spreman za preventivno djelovanje i brzo reago-vanje u slučaju pojave požara. Naša uloga u tom sistemu je blagovremeno upozorenje na opasnu meteorološku pojavu”, kaže Luka Mitrović.

Uticaj kovida-19 na kvalitet prognoze

Epidemija novog virusa korona, kaže Luka Mitrović. negativno je uticala i na rad pojedinih djelova sistema Svjetske meteorološke organizacije. Prije svih, taj negativan uticaj se odnosio na prikupljanje potrebnih meteoroloških podataka i informacija Globalno osmatračkog sistema.

“Tokom epidemije kovida-19 smanjeni su avionski i brodski saobraćaj. S obzirom na to da prekookean-ski brodovi i avioni imaju meteorološke instrumente putem kojih SMO dobija podatke, bila je za njih uskraćena a time i nacionalne meteorološke službe koje ih preuzimaju. To je uticalo i na kvalitet sipnotičkog materijala od kojeg zavisi prognoza vremena”, rekao je Mitrović.

Kada je riječ o radu Zavoda tokom epidemije, Mitrović kaže da su primjenjivali mjere koje je propisalo NKT.