Koliko je vazduh u Crnoj Gori zagađen? Kako da zaštitimo svoje zdravlje?... Sve su to pitanja koja su se aktuelizovala posljednih dana, a sada je stigla potvrda i iz Agencije za zaštitu prirode i životne sredine.

Foto: Ilustracija, Pixabay

Naime, podaci koji se odnose na 15. januar, pokazuju da je u sjevernom i centralnom regionu, varirala koncentracija PM10 čestica. Tako su najveće koncetracije izmjerene u Pljevljima 285,6 µg/m3, Podgorici 411,6µg/m3, Bijelom Polju 107,2 µg/m3, i Nikšiću 329,7 µg/m3.

Kako su iz Agencije za zaštitu životne sredine kazali za Kolektiv, industrijska aktivnost, emisije iz saobraćaja i emisije iz ložišta tokom sezone grijanja su glavni “krivci” za lošiji kvalitet vazduha.

„Epizode visokog zagađenja vazduha, u prvom redu suspendovanim česticama (PM10i PM2.5) su karakteristične za zimske mjesece u periodima kada vremenski uslovi, uz pojavu visokog atmosferskog  pritiska, usporavaju  cirkulaciju  vazduha  donoseći  suve,  hladne  i  maglovite noći. Ovi uslovi, često praćeni i temperaturnim inverzijama, posebno na prostoru Pljevaljske kotline,  sprečavaju  disperziju  emisija  i prouzrokuju zadržavanje polutanata koji su proizvod sagorijevanja fosilnih goriva, emisija iz saobraćaja i sličnih izvora, na nivou neposredno iznad tla,  što  dovodi  do  pojave  visokih  koncentracija  zagađujućih  materija  u  prizemnom  sloju atmosfere.  Prisustvo  faktora  koji  utiču  na  pogoršanje  kvaliteta  vazduha  traje  od  četiri mjeseca  u  Baru  i  Podgorici  do  šest  mjeseci  u  Nikšiću  i  Pljevljima.  U tim  vremenskim periodima je skoncentrisan cjelokupni godišnji broj prekoračenja srednjih dnevnih vrijednosti suspendovanih čestica, osim u slučajevima akcidentnih situacija. U periodima godine kada nisu aktivna ložišta (za grijanje prostorija) u kojima se koriste čvrsta goriva, nema prekoračena graničnih vrijednosti za zagađujuće materije i ispunjeni su svi kriterijume dobrog kvaliteta vazduha“, saopšteno je našem portalu.

A šta nam govore podaci o zagađenosti, kada uporedimo decembar 2019. i isti period godinu dana ranije?

“U odnosu na 2018. godinu na teritoriji Podgorice, u decembru 2019. godine su dva dana manje registrovana prekoračenja srednje dnevne koncentracije PM10 čestica, 2017. godine je 8 dana tokom decembra bila prekoračena granična vrijednost, dok je npr. u decembru 2015. godine kada su sa aspekta kvaliteta vazduha vladali ekstremni meteorološki uslovi, zabilježeno čak 27 dana sa srednjim dnevnim koncentracijama”, objašnjavaju iz Agencije za zaštitu životne sredine za Kolektiv.

Kako su istakli, na kvalitet vazduha najviše utiču emisije koje su rezultat sagorijevanja goriva u velikim i malim ložištima i u motorima sa unutrašnjim sagorijevanjem, emisije iz industrije, kao i nepovoljni meteorološki uslovi.

Takođe, meteorološki uslovi u velikoj mjeri utiču na kvalitet vazduha i koncentracije zagađujućih materija u prizemnom sloju atmosfere – „posebno su značajne meteorološke situacije sa visokim vazdušnim pritiskom u hladnijem dijelu godine kada dolazi do formiranja “jezera hladnog vazduha” ispunjenog gustom maglom i sa jakom temperaturnom inverzijom, gdje se magla može zadržati i po nekoliko dana sa 24h trajanjem“. 

Od 20. februara 2014. godine, Agencija za zaštitu životne sredine je uspostavila sistem za izvještavanje o kvalitetu vazduha u realnom vremenu. Utvrđivanjem zona kvaliteta vazduha, uspostavljena je državna mreža za njegovo praćenje i omogućeno redovno izvještavanje o ovoj temi u skladu sa standardima EU.

“Na sajtu Agencije za zaštitu životne sredine dostupni su rezultati kontinuiranog mjerenja kvaliteta vazduha sa automatskih analizatora u realnom vremenu u okviru Državne mreže za praćenje kvaliteta vazduha. Akreditovana institucija koja vrši validaciju podataka i dostavlja rezultate Agenciji u okviru mjesečnih izještaja o kvalitetu vazduha (CETI) postupa u skladu sa važećim propisima Crne Gore koji su u potpunosti usklađeni sa evropskom legislativom. Podaci o kvalitetu vazduha u realnom vremenu su dostupni na sajtu Agencije za zaštitu prirode i životne sredine, na adresi: www.epa.org.me/vazduh. To su tzv. nevalidirani podaci koji do postupka provjere tačnosti koji sprovodi akreditovana laboratorija (CETI) predstavljaju indikativne podatke. Naše podatke koji su javni i dostupni mogu koristiti svi, zakonom je zabranjeno da se vrši neovlašćeno tumačenje rezultata koje može da bude pogrešno i da dovede do dezinformisanja građana. Ovo je posebno važno jer su na lošiji kvalitet vazduha najviše osjetljive i ranjive grupe starijih ljudi, hroničnih bolesnika, trudnica i djece, tako da je blagovremeno i objektivno informisanje o kvalitetu vazduha naš prioritet. Zakonom je propisano da praćenje kvaliteta vazduha može da vrši samo akreditovana laboratorija koja ima dozvolu za sprovođenje tih aktivnosti od Agencije za zaštitu prirode i životne sredine. Ukoliko neko neovlašćeno sprovodi mjerenje kvaliteta vazduha i plasira te rezultate javnosti, pri tom koristi metode koje nisu propisane, direktno krši zakon”, dodaju iz Agencije za zaštitu životne sredine i prirode za naš portal.

A da bi kvalitet vazduha bio bolji, potrebno je i da građani promijene neke svoje navike.

Tako je preporuka da se vozila redovno servisiraju, da se kao prevozno sredstvo koristi što više biciklo, kao i javni prevoz... Takođe, bažno je izbjegavati spaljivanje bilo koje vrste otpada u ložištima…

“Na osnovu analize desetogodišnjih rezultata mjerenja, zaključak je da najviše na lošiji kvalitet vazduha utiču emisije iz kolektivnih i individualnih ložišta tokom sezone grijanja, zatim industrija, saobraćaj i ostale aktivnosti. U skladu sa mogućnostima, preporuka je ekološko energetski efikasno opremanje objekata, zamjena stolarije i izrada izolacije, čime bi se smanjila potrošnja energenata potrebna za zagrijavanje prostorija, ne vršiti spaljivanje bilo koje vrste otpada (posebno plastike i sličnih derivata) u ložištima, jer su njihovi produkti sagorijevanja visoko kancerogeni, umjesto uglja i sirovog drveta koristiti ekološki prihvatljivija goriva (pelet i brikete), voditi računa o vozilima – redovno ih servisurati i održavati, koristiti alternativne vrste prevoza (biciklo) kao i javni prevoz gdje je god to moguće”, zaključili su iz Agencije za Kolektiv.me.

Marija BOJOVIĆ

PROČITAJTE JOŠ NA OVU TEMU:

--- Vlada: Odgovorno UČESTVUJEMO u rješavanju problema ZAGAĐENJA vazduha

--- Visok nivo PM10 čestica - Bijelo Polje je juče bio NAJZAGAĐENIJI GRAD u CG

--- Zagađenje vazduha i kako se ZAŠTITITI: Evo ko je u posebnom RIZIKU

--- U ambulantama: Uprkos ZAGAĐENJU vazduha uobičajen broj pacijenata