Evropski parlament je početkom jula usvojio dvije nove regulative od izuzetnog značaja za funkcionisanje interneta.

Foto: Ilustracija/ Pexels.com

Usvojeni su Akt o digitalnim uslugama (eng. Digital Service Act – „DSA“) i Akt o digitalnim tržištima (eng. Digital Markets Act – „DMA“), a novi zakonodavni okvir nosi sa sobom brojne obaveze koje pružaoci digitalnih usluga, od hosting provajdera do velikih digitalnih platformi poput Googla i Facebooka, moraju da ispune u pružanju usluga korisnicima iz EU.

Inicijalni prijedlog Evropske komisije iz decembra 2020. godine nakon određenih izmjena i prethodnog odobrenja pred Savjetom Evropske unije, usvojen je ogromnom većinom evroposlanika koji su glasali za novi regulatorni okvir. Jasna većina pri glasanju ilustruje političku volju da se stane na kraj zloupotrebama i širenju nelegalnog sadržaja na internetu, kao i da se utvrdi jasnija odgovornost samih posrednika usluga koje to omogućavaju.

Savjet Evropske unije je 18. jula usvojio i konačni tekst DMA dok će konačna verzija DSA biti potvrđena u septembru.

Uklanjanje nelegalnog sadržaja

Akt o digitalnim uslugama (DSA) postavlja jasne smjernice kako onlajn platforme i usluge moraju da spriječe zloupotrebu i širenje nelegalnog i štetnog sadržaja. Propisuje obavezu i harmoznizuje proces uklanjanja ilegalnog sadržaja kod digitalnih posrednika ukoliko žele da izbjegnu odgovornost za nelegalnu distribuciju.

Takođe, omogućava i ubrzano uklanjanje sadržaja koji je prijavljen od strane „podnosioca od povjerenja“ odnosno relevantnih predstavnika iz industrije koji poseduju ekspertska znanja u datoj oblasti i predstavljaju vlasnike prava. DSA ima i za cilj da velike platforme drži odgovornim i propisuje sa nova pravila i zahtjeve za obavještenja o uklanjanju.

Spriječavanje obmana

DSA takođe uvodi pravila kojim obavezuje platfrome da ne koriste obmanjujuće prakse i određene vrste ciljanog oglašavanja, kao što su one koje ciljaju djecu i oglasi zasnovani na osjetljivim podacima. Takođe će biti zabranjeni takozvani „tamni obrasci“ i obmanjujuće prakse koje imaju za cilj manipulisanje izborom korisnika. Naročite obaveze se nameću „veoma velikim onlajn platformama“ i pretraživačima (sa najmanje 45 miliona korisnika mjesečno), u pogledu spriječavanje sistemskih rizika (kao što je širenje nelegalnog sadržaja, spriječavanje rodno zasnovanog nasilja i štetnih posledica na osnovna prava, na izborne procese ili mentalno zdravlje) i podvrgavanje nezavisnim revizijama.

Ove platforme će takođe morati da pruže korisnicima mogućnost izbora da ne dobijaju preporuke na osnovu profilisanja. Pored toga, moraće i da olakšaju pristup svojim podacima i algoritmima vlastima i provjerenim istraživačima.

Posebne obaveze za najveće onlajn platforme

Akt o digitalnim tržištima (DMA) donosi pravila i obaveze za velike onlajn platforme koje djeluju kao „čuvari vrata“ (eng. Gatekeepers – platforme čija dominantna onlajn pozicija otežava da ih potrošači izbegnu) na digitalnom tržištu kako bi se obezbjedilo pravednije poslovno okruženje i više usluga za potrošače. Dominante platforme pogođene DMA, između ostalog, neće moći da svoje sopstvene usluge ili proizvode rangiraju povoljnije (po sopstvenom izboru) od trećih strana na svojim platformama.

Moraće da omoguće korisnicima da lako deinstaliraju bilo koji unapred instaliran softver ili aplikacije, da se otkazivanje pretplate vrši jednostvano kao i pretplaćivanje, kao i da im omoguće da koriste aplikacije i prodavnice aplikacija trećih strana. DMA uredjuje i da se obrada ličnih podataka za ciljano oglašavanje vrši samo na osnovu izričite saglasnosti.