Veliki kašalj (pertusis) širi se regionom gdje bilježe desetine inficiranih a, pored ostalih, ovo zarazno oboljenje registrovano je i u Hrvatskoj, Srbiji, Bosni i Hercegovini. U Crnoj Gori ove godine registrovan je samo jedan izolovan slučaj i, kako su kazali iz Instituta za javno zdravlje Crne Gore, situacija je pod kontrolom.

Foto: Ilustracija, Pexels

Ipak, apeluju na roditelje da na vrijeme vakcinišu svoju djecu shodno redovnom kalendaru imunizacije i tako ih zaštite kako od pertusisa tako i od drugih bolesti koje se mogu prevenirati vakcinama jer, kako tvrde, imunizacija predstavlja najbolji vid prevencije nastanka bolesti.

Prema podacima Instituta za javno zdravlje tokom 2023. godine registrovan je samo jedan slučaj, u julu mjesecu, kod djeteta starosti 7 godina.

“Riječ je o izolovanom slučaju, nadzorom nisu otkriveni slučajevi povezani sa ovim. Tokom 2022. godine nije bilo registrovanih slučajeva pertusisa, odnosno velikog kašlja u Crnoj Gori”, kazali su Gradskom portalu iz Instituta.

“Kašalj od 100 dana”

Veliki ili magareći kašalj kako ga često zovu u narodu, pojašnjavaju, je akutno, zarazno bakterijsko oboljenje koje pogađa disajne puteve izazvano bakterijom Bordetellom pertussis.

“Bolest se prenosi kapljičnim putem. Inkubacija traje od 7 do 21 dan. Tipična forma bolesti ima tri stadijuma. Prvi (kataralni) stadijum podsjeća na prehladu ili grip. Karakteriše ga curenje nosa, kašalj i povišena tjelesna temperatura. Ovaj stadijum traje jednu do dvije nedjelje. Drugi stadijum je stadijum zacjenjivanja, kada se javljaju tipični napadi suvog neproduktivnog kašlja, praćeni zacjenjivanjem, najčešće noću. Kašalj je promukao i podsjeća na njakanje, zbog čega je u narodu poznat kao “magareći” kašalj”, kazalisu iz Instituta.

Oboljelo dijete ili osoba, pojašnjavaju dalje, imaju karakterističan izraz lica.

“Tokom napada dijete ima otvorena usta, jezik je isplažen, oči suzne, zakrvavljene (hipremične), lice je podbulo sa tačkastim krvarenjem od naprezanja, oznojena, blijeda koža na kraju napada se mijenja cijanotičnom (plavkasto) prebojenošću usljed nedostataka kiseonika. Napad kašlja se obično završi iskašljavanjem manje količine lepljive sluzi, a nerijetko dođe i do povraćanja”, rekli su iz Instituta.

Težak pertusis, dodaju, prate apneje (prekidi disanja), gubitak svijesti i konvulzije.

“Van napada dijete je iscrpljeno, odbija obroke. Stadijum zacjenjivanja traje tri do šest sedmica ili duže. Treći stadijum je stadijum rekonvalescencije ili oporavka koji može trajati i do 10 nedjelja. Napadi postaju rjeđi, a kašalj sve slabiji. Veliki kašalj se često zove „kašalj od 100 dana“”, kazali su iz Instituta.

U početnoj fazi bolesti, dodaju, teško je razlikovati veliki kašalj od prehlade ili gripa.

“Simptomi su vrlo slični i samo postavljanje sumnje i potvrda testiranjem može nas dovesti do dijagnoze. Takođe, produženo trajanje infekcije može biti povod za sumnju s obzirom da prvi stadijum može trajati i do dvije nedjelje. Tek u drugom stadijumu bolesti koji karakteriše intenzivan, promukao kašalj praćen zacjenjivanjem i iskašljavanjem lepljivog oskudnog sadržaja mnogo je lakše postaviti sumnju na veliki kašalj. Upravo iz tog razloga se sprovodi aktivan nadzor nad velikim kašljem”, istakli su za Gradski portal iz Instituta i dodali da je od velikog značaja i stalno podsjećanje na ovu bolest i rano testiranje u situaciji kada postoje potvrđeni slučajevi bolesti u okruženju.

U najvećem riziku novorođenčad koja nisu vakcinisana

Iz Instituta naglašavaju da su u najvećem riziku od obolijevanja novorođenčad koja nisu vakcinisana ili nisu započela vakcinaciju.

“Upravo iz ovog razloga savjetujemo vakcinaciju trudnica u posljednjem trimestru trudnoće, u svakoj trudnoći (između 27 i 36 nedjelje gestacije) sa Tdap vakcinom, kako bi novorođenče krvlju putem placente dobilo zaštitna antitjela”, kazali su za Gradski portal iz Instituta.

Obolijevaju, kažu, takođe i predškolska djeca, tinejdžeri i odrasle osobe kod kojih je došlo do slabljenja imuniteta.

Foto: Ilustracija, Pixabay

“Upravo iz ovog razloga, u Crnoj Gori je od početka ove godine uvedena dodatna doza dT-IPV-aP koja se daje između 5. i 8. godine života (pri upisu u osnovnu školu) i time obezbjeđuje dodatna zaštita. Vakcinacija protiv pertusisa u svijetu, preporučuje se i starijim osobama, naročito vulnerabilnim grupama. Studije pokazuju da do slabljenja imuniteta dolazi po isteku 4 godine od posljednje primljene doze. Oboljenje kod odraslih osoba često ima blažu formu i može ostati neprepoznato, što predstavlja rizik za nastanak i razvoj epidemije”, upozorili su iz Instituta.

Obuhvat djece rođene 2023. trenutno 86 odsto, cilj 95 odsto

Vakcinacija protiv velikog kašlja, ističu, započinje u drugom mjesecu života.

“Do skoro se vakcinacija započinjala petovalentnom vakcinom (DTP-IPV-Hib), međutim od ove godine komponentna protiv velikog kašlja se dobija kroz šestovalentnu vakcinu kojoj je dodata i komponenta protiv hepatitisa b (DTP-IPV-Hib-Hep B). Revakcina se daje u drugoj godini života, sa navršenih 18 mjeseci i pred polazak u prvi razred”, podsjetili su iz Instituta.

Obuhvat vakcinisane djece prvom dozom kombinovane vakcine koja sadrži komponentu protiv velikog kašlja, rođene tokom 2023. godine koja su dospjela za vakcinaciju, na nivou Crne Gore, prema podacima Instituta, trenutno je 86 odsto.

“Cilj je dostići obuhvat vakcinisane djece od 95 odsto. Obuhvat vakcinisane djece u istoj populaciji sa drugom dozom je oko 70 odsto, dok je obuhvat vakcinisane djece trećom dozom 50 odsto. U uzrastu od 1-5 godine sve tri doze primilo je oko 85 odsto djece”, kazali su Gradskom portalu iz Instituta i naglasili da je cilj obuhvat od 95 odsto.

Iz Instituta pojašnjavaju da nijedna vakcina ne može pružiti zaštitu od 100 odsto.

“Zapravo, komponenta protiv pertusisa je slabije imunogena u odnosu na ostale komponente u petovalentnoj odnosno šestovalentnoj vakcini. Primijećeno je da efektivnost vakcine slabi 4 godine nakon vakcinacije. Upravo iz tog razloga je u kalendaru obavezne imunizacije uvedena dodatna doza dT-IPV-aP koja se daje pred polazak u školu, između 5 i 8. godine života”, objašnjavaju iz Instituta za Gradski portal.

Vakcinacija najbolja prevencija

Uprkos tome, naglašavaju, vakcinacija je najbolji vid prevencije s obzirom da je riječ o zaraznoj respiratornoj bolesti čije širenje u slučaju izbijanja epidemije je jako teško kontrolisati.

“Bolest se liječi antibioticima (eritromicin, azitromicin, klaritromicin)i to u trajanje do 14 dana. Takođe se daje simptomatska terapija, inhalatorna terapija, antipiretici i sl. Zbog vrlo čestih komplikacija u vidu upale srednjeg uha, upale pluća, emfizema, razvijanja umbilikalne ili ingvinalne hernije kao posljedice naprezanja, djeca oboljela od teške forme velikog kašlja se najčešće hospitalizuju. U nekim slučajevima se preporučuje primjena antibiotske profilakse članovima domaćinstva oboljelih od pertusisa,kao i osobama koje su pod visokim rizikom a bili su u kontaktu sa oboljelim”, kazali su iz Instituta za Gradski portal.

Iz Instituta za javno zdravlje Crne Gore apeluju na roditelje da na vrijeme vakcinišu svoju djecu, shodno redovnom kalendaru imunizacije i tako ih zaštite kako od pertusisa tako i od drugih bolesti koje se mogu prevenirati vakcinama, jer imunizacija predstavlja najbolji vid prevencije nastanka bolesti.