Novembarski podaci Monstata o cijenama proizvoda i usluga lične potrošnje, mjerene indeksom potrošačkih cijena, pokazuju da je godišnja stopa inflacije pala drugi mjesec uzastopno. U novembru je godišnja inflacija pala na 4,2 odsto, dok je zabilježena negativna mjesečna stopa inflacije od 0,4 odsto. Već treći mjesec bilježi se negativna mjesečna stopa inflacije.

Foto: Ilustracjia/ Pixabay

Godišnja inflacija bila je u konstantnom rastu do oktobra, kada je počela da pada. No i pored pada u posljednja dva mjeseca inflacija je i dalje značajno veća nego lani.

U septembru prošle godine je godišnja inflacija iznosila jedan odsto, martu ove godine je stopa godišnje inflacije iznosila 2,6 odsto, da bi u septembru ove godine godišnja inflacija dostigla 4,9 odsto. 

Negativna stopa

Prema podacima Monstata najveći uticaj na negativnu mjesečnu stopu inflacije u novembru imali su pad cijena u grupama povrće, voće, usluge smještaja, hljeb i žitarice.

Potrošačke cijene su u periodu od januara do novembra, u poređenju sa istim periodom prošle godine, u prosjeku bile više 3,9 odsto.

Posmatrano po glavnim grupama proizvoda i usluga prema namjeni potrošnje, u novembru je, u odnosu na prethodni mjesec, zabilježen rast u grupama odjeća i obuća 2,5 odsto, prevoz 0,9 odsto, stanovanje, voda, struja, gas i druga goriva, zdravlje i rekreacija i kultura po 0,1 odsto.

Pad cijena zabilježen je u grupama hrana i bezalkoholna pića 1,8 odsto, restorani i hoteli 1,3 odsto, alkoholna pića i duvan, ostala dobra i usluge, namještaj, oprema za domaćinstvo i rutinsko održavanje stana po 0,1 odsto.

Cijene ostalih proizvoda i usluga nijesu se bitnije mijenjale.

Inflacija u eurozoni ubrzala je u novembru, uz izrazitije poskupljenje svježe hrane i usluga i blaži pad cijena energije, pokazali su preliminarni podaci Eurostata.

Eurozona

Godišnja stopa inflacije u eurozoni, mjerena harmonizovanim indeksom potrošačkih cijena (HICP), iznosila je u novembru 2,2 odsto.

Inflacija je u oktobru usporila na 2,1 odsto, nakon septembarskog ubrzanja na 2,2 odsto. Tokom tri ljetnja mjeseca cijene su rasle po stopi od dva odsto.

Najviše su i u novembru poskupile usluge, 3,5 odsto, nešto snažnije nego u oktobru, produživši period ubrzanog rasta cijena na tri mjeseca.

Svježa hrana bila je 3,3 odsto skuplja nego u prošlogodišnjem novembru. U oktobru je rast cijena naglo usporio, sa septembarskih 4,7 na 3,2 odsto. Energija je i u novembru bila neznatno jeftinija nego prošle godine. Njene cijene padaju od marta.

Kada se isključe energija i svježa hrana, cijene su u eurozoni u novembru na godišnjem nivou porasle 2,4 odsto, jednako kao i u septembru i oktobru.

Potrošačke cijene porasle su u Sloveniji u novembru 2,3 odsto u odnosu na prethodnu godinu, što je 0,8 procentnih bodova manje nego u oktobru, ali i najniži rast od juna. Na mjesečnom nivou cijene su u prosjeku ostale iste, ali je hrana i dalje glavni pokretač inflacije u Sloveniji. Najveći doprinos međugodišnjoj inflaciji, 0,9 procentnih bodova, dao je rast cijena hrane i bezalkoholnih pića. Cijene u toj grupi porasle su pet odsto. Više cijene u kategoriji stanovanja, vode, struje, plina i ostalih goriva od četiri odsto slijedile su s 0,5 procentnih poena.

Povećanja u grupi zdravstva, 5,1 odsto, te u restoranima i hotelima, 4,1 odsto, dodala su po 0,3 procentna boda. Cijene usluga u Sloveniji bile su u prosjeku više 2,7 odsto, a robe 2,1 odsto. Rast cijena usluga tako je ponovo premašio rast cijena robe. U poređenju s oktobrom, potrošačke cijene u Sloveniji, u novembru su u prosjeku ostale iste.

Godišnja inflacija u Hrvatskoj je u novembru iznosila 3,8 odsto, čime je blago ubrzala u odnosu na oktobar, dok podaci Eurostata pokazuju da je Hrvatska u novembru bila druga u eurozoni prema visini inflacije. Mjesečna stopa inflacije u novembru Hrvatsko je iznosila 0,6 odsto.

Godišnja inflacija u Srbiji, u novembru ove godine bila je 2,8 odsto, a mjesečna 0,2 odsto, obavio je srpski republički zavod za statistiku.

Cijene proizvoda i usluga lične potrošnje, kojima se mjeri inflacija, u novembru su u Srbiji, u poređenju sa decembrom 2024. godine povećane u prosjeku za 2,6 odsto.

Posmatrano po glavnim grupama proizvoda i usluga klasifikovanih prema namjeni potrošnje, u novembru je, u Srbiji rast cijena zabilježen u grupama obrazovanje (1,5 odsto), transport (1,4 odsto), zdravlje (1,3 odsto), komunikacije (jedan odsto), rekreacija i kultura (0,8 odsto), odjeća i obuća (0,6 odsto), stanovanje, voda, električna energija, gas i ostala goriva i restorani i hoteli (za po 0,4 odsto) i alkoholna pića i duvan (0,1 odsto). U Srbiji je pad cijena zabilježen u grupi hrana i bezalkoholna pića (0,7 odsto).

Prema zvaničnim podacima o indeksima potrošačkih cijena u Bosni i Hercegovini i pripadajućih pondera, Centralna banka Bosne i Hercegovine je prije nekoliko dana procijenila godišnju temeljnu inflaciju za prvih devet mjeseci 2025. godine na 4,33 odsto.

Indikatori

Iz Monstata su pojasnili da su indeksi potrošačkih cijena (CPI) jedan od najvažnijih makroekonomskih indikatora i osnova za donošenje odluka u oblasti ekonomije i finansija.

Od januara 2009. godine koriste se kao zvanična mjera inflacije u Crnoj Gori.

“Indeks potrošačkih cijena koristi se za usklađivanje plata i zarada u skladu sa kolektivnim ugovorima, kao i penzija i socijalnih davanja. Takođe se koristi za deflacioniranje pojedinih makroekonomskih agregata u statistici nacionalnih računa i u druge svrhe”, rekli su iz Monstata.

Indeks potrošačkih cijena se definiše kao mjera prosječne promjene cijena fiksne korpe roba i usluga koje domaćinstvo kupuje u cilju zadovoljenja svojih potreba. Ponderi koji se primjenjuju za izračunavanje indeksa potrošačkih cijena izražavaju relativnu važnost odabranih proizvoda i usluga u ukupnoj potrošnji domaćinstava na domaćoj teritoriji. Lista proizvoda i usluga se redovno revidira kako bi se očuvala njena reprezentativnost u pogledu strukture potrošnje i navika potrošača.

“Uticaj pojedinih grupa na stopu inflacije pokazuje koliko je data grupa uticala na ukupnu stopu inflacije. Uticaj zavisi od pondera i stope inflacije date grupe. Ponderi predstavljaju relativno učešće potrošnje domaćinstava određene grupe ili podgrupe proizvoda u ukupnoj potrošnji. Zbog toga ponderi imaju važnu ulogu u računanju stope inflacije. Oni predstavljaju ,,važnost“ određene grupe proizvoda u ukupnoj potrošnji domaćinstava u određenom referentnom periodu”, pojasnili su iz Monstata.

Mjesečna stopa inflacije predstavlja promjenu cijena u tekućem mjesecu u odnosu na prethodni mjesec, u procentima.